Grofweg zijn er twee typen videokaarten te onderscheiden:

  • Onboard: De elektronica is in het moederbord of de processor geïntegreerd. Deze versie bezit vaak geen eigen geheugen, maar gebruikt het werkgeheugen van het systeem. Deze oplossing biedt standaardprestaties. Omdat de video een deel van het gewone werkgeheugen gebruikt wordt deze oplossing wel Shared Memory Architecture (SMA) genoemd. Nieuwere desktop-processors van zowel Intel als AMD bevatten geïntegreerde grafische functionaliteit.
  • Insteekkaart: Deze kaarten worden op het moederbord aangesloten door middel van een bus of een poort, de kaarten die momenteel voornamelijk gebruikt worden zijn PCI-Express (Peripheral Component Interconnect Express) kaarten.

Videokaarten zijn sterk in ontwikkeling. Elke nieuwe generatie kaarten levert over het algemeen verdubbelde prestaties ten opzichte van de vorige. Steeds meer mensen ontdekken dat je een computer kunt gebruiken om games op te spelen en zijn ook bereid daar geld aan uit te geven. De druk om steeds snellere videokaarten te ontwikkelen en de mogelijkheid om grafisch steeds geavanceerdere games te ontwerpen versterken elkaar en veroorzaken een sneeuwbaleffect waardoor een videokaart na een half jaar al voorbijgestreefd is door een nieuwe generatie.

Een videokaart bestaat uit deze onderdelen:

  • Graphics Processing Unit (GPU)

Een GPU is een speciale processor ontworpen voor het verwerken van grafische data. De GPU berekent de beeldopbouw en versnelt het renderen van 3D-beelden.

De belangrijkste fabrikanten zijn NVIDIA en AMD.

  • Videogeheugen (VRAM)

Hierin wordt een digitale representatie van het beeld opgeslagen, alsmede sjablonen hiervoor, zoals textures. Hoe meer geheugen er op een videokaart zit, hoe meer voorbewerkte beeld-onderdelen erin passen. Hierdoor hoeven minder compromissen tussen snelheid en detailweergave gesloten te worden. Een groot videogeheugen is bij hoge resoluties belangrijker, want hoe hoger de resolutie, des te meer pixels je hebt en hoe meer geheugen er moet zijn om de textures op te kunnen slaan. Ook gebruikt anti-aliasing veel geheugen. Dit wordt vooral gebruikt in games. Een kaart met een groter geheugen is alleen aanzienlijk sneller als die een meer geavanceerde chipset bezit. De grootte van het geheugen wordt uitgedrukt in bytes en de snelheid in Hertz. De bandbreedte van het geheugen wordt uitgedrukt in gigabyte/seconde en kan berekend worden door de busbreedte in bits te vermenigvuldigen met de snelheid in Hertz.

Net als de RAM, gebruikt het videogeheugen DDR-technologie. De momenteel meest gebruikte is de GDDR5-technologie.

  • Koelers

Tegenwoordig zijn alle videokaarten standaard met een koeler uitgerust. Deze koelt voornamelijk de GPU en de VRAM. Hoe hoger het verbruik van de videokaart, des te meer warmte hij produceert. Temperaturen boven de 80 graden Celsius vormen geen uitzondering. Verder gebruiken oude videokaarten vaak meer stroom in verhouding tot hun prestaties.

De drie meest voorkomende vormen van koeling zijn:

  1. Passieve koeling:

    Hierbij is een groot koelprofiel met ribben toegepast. Het profiel neemt de warmte van de GPU en andere onderdelen op en geeft de warmte weer af aan de omringende lucht. Passieve koelers maken geen geluid. Ze zijn vaak van koper gemaakt.

  2. Actieve luchtkoeling:

    Er is een ventilator bovenop het koelprofiel geplaatst. Deze blaast de warme lucht tussen de koelribben weg. Dit is effectiever dan passieve koeling. Deze vorm van koeling is tamelijk luidruchtig. De warme lucht kan weggeblazen worden in de computerkast, maar kan ook naar buiten geblazen worden.

  3. Waterkoeling:

    Hierbij wordt met vloeistof de warmte van het koelblok op de videokaart naar een radiator elders getransporteerd. Waterkoeling wordt pas gebruikt als actieve luchtkoeling niet toereikend genoeg is, zoals bijvoorbeeld bij overklokken het geval kan zijn. Dankzij het grote koeloppervlak van de radiator is er minder luchtverplaatsing nodig zodat het naast een groter koelvermogen ook nog eens stiller is. Waterkoeling is duur in aanschaf en vraagt ook geregeld onderhoud. Er zijn grafische kaarten waarbij de waterkoeling al door de fabrikant gemonteerd is.

Een videokaart met een passieve koeling hoeft niet altijd een stillere computer op te leveren. De warmte van de videokaart verwarmt in dat geval de computer van binnen. Er is dan alsnog een ventilator nodig om de warme lucht naar buiten te blazen. Een ventilator op de videokaart die de warme lucht meteen naar buiten blaast, kan soms een stillere computer opleveren.

  • Extra stroomtoevoer

De PCI-E x16-sleuf kan maximaal 75 watt leveren. Dit is voor sommige videokaarten te weinig. Deze kaarten bezitten een of zelfs meerdere extra voedingsaansluitingen via een kabel. Hieraan zit meestal een 6-pins connector (stekker), echter vragen sommige videokaarten nog meer stroom en wordt er een 8-pins connector toegepast. Het komt ook voor in 2×6-pins, 2×8-pins, en 1×6-pins+1×8-pins. Deze stroom zal rechtstreeks vanaf uw voeding moeten komen. U dient dus ook een sterke en moderne voeding hebben om dit te ondersteunen.

Meerdere videokaarten tegelijk in gebruik

In een computer kunnen meerdere videokaarten geplaatst worden. Deze kunnen samenwerken voor betere prestaties, zoals bij een SLI- of Crossfire-opstelling. Ze kunnen ook onafhankelijk van elkaar gebruikt worden om meerdere gebruikers tegelijkertijd te laten werken zoals bij multi-seat.

  • SLI en Crossfire

Het is mogelijk om twee, drie of zelfs vier videokaarten te laten samenwerken bij de beeldopbouw. Het rekenwerk wordt dan verdeeld over de aan elkaar gekoppelde kaarten. Deze technologie heet SLI bij nVidia-videokaarten en Crossfire bij ATi-kaarten. De snelheidswinst is beperkt, doordat er rekenkracht voor extra overhead wordt gebruikt. Doordat de snelheidswinst zo klein is, is het meestal rendabeler om een nieuwe betere videokaart te kopen. Dit kan natuurlijk niet als men reeds de beste videokaart in zijn gamma heeft. In dat geval kan SLi of Crossfire een oplossing bieden.

SLI van Nvidia werkt alleen met identieke kaarten met dezelfde chipset. Zo kun je wel een Asus 8800GT met een MSI 8800GT combineren maar geen Asus 8800GT met een Asus 7900GT. Die twee kaarten worden meestal met een (verharde) kabel aan elkaar verbonden. Die kabel krijg je als je een moederbord koopt. De werking van SLI is vrij simpel, de taak wordt opgesplitst tussen de twee kaarten.

ATI’s Crossfire werkt iets anders. Bij Crossfire maakt het niet uit welk merk/chipset het is, mits het Crossfire ondersteunt. Wel een nadeel is dat Crossfire zich terugschakelt naar de traagste kaart, daarom is het het beste om twee identieke kaarten te nemen. Crossfire maakte vroeger gebruik van een masterkaart en een slavekaart. De master kaart stuurde de slavekaart aan. Met de introductie van een nieuwe generatie Crossfire veranderde ATI dit echter. Er kunnen nu twee gewone kaarten naast elkaar worden gebruikt.

De snelheidsverschillen tussen SLI en Crossfire zijn minimaal.

  • Multi-seat

Als meerdere videokaarten in een computer geplaatst worden, dan is het mogelijk om met meerdere gebruikers op dezelfde computer te werken. Dit wordt aangeduid met multi-seat. Elke gebruiker heeft dan een eigen beeldscherm, muis en toetsenbord. Het aantal gebruikers kan variëren van twee tot acht of nog meer.

Voor Microsoft Windows zijn er enkele programma’s die dat mogelijk maken.

In Linux is multi-seat mogelijk zonder extra programma, doordat de processen in Linux onafhankelijk van elkaar werken. In de praktijk is het echter niet eenvoudig te realiseren. In een multi-seat-opstelling in Linux wordt soms voor iedere gebruiker Microsoft Windows door middel van virtualisatie opgestart. Zo lijkt het alsof iedere gebruiker zijn eigen Windows-computer heeft.

In plaats van meerdere videokaarten, bestaan er ook videokaarten met bijvoorbeeld 4 aansluitingen voor beeldschermen. Een multi-seat-opstelling is echter eenvoudiger te realiseren met aparte videokaarten.

Grafische kaarten voor gaming of CAD (Computer Aided Design) toepassingen.

Ook wordt er een verschil gemaakt in de grafische kaarten voor gaming computers of computers die bedoeld zijn voor zware grafische tekenprogramma’s of programmas voor 3D-renderings te maken. Indien u specifiek op zoek bent naar een grafische kaart voor CAD, verwijzen wij graag naar de Nvidia Quadro grafische kaarten.

Post navigation